Kęgozmyk

To rzadka choroba kręgosłupa polegająca na zsuwaniu się jednego kręgu z drugiego. Najczęściej piąty kręg lędźwiowy zsuwa się po górnej powierzchni kości krzyżowej. W wyniku tego procesu dochodzi do niestabilności kręgosłupa i naciągnięcia struktur nerwowych. Bardzo często kręgozmykowi towarzyszy uszkodzenie dysku na tym samym poziomie; powstaje dyskopatia degeneracyjna.

Rys.1 Kręgozmyk - zdjęcie RTG.

Leczenie polega na operacyjnym ustabilizowaniu kręgozmyku. Jeżeli pacjent odczuwa ból, rwę kulszową, lub gdy pomimo braku objawów ześlizg postępuje, wskazana jest operacja. 

Podziały i przyczyny kęgozmyku

W zależności od stopnia ześlizgu kręgozmyk dzieli się na pięć stopni.

I – ześlizg do 25% szerokości kręgu

II – ześlizg 25 – 50%

III – ześlizg 50 – 75%

IV – ześlizg 75 – 100%

V – pełny ześlizg kręgu wyższego z kręgu niższej położonego.

Rys 2. Schemat zmian patologicznych w kręgozmyku.

Innym podziałem jest klasyczny podział na kręgozmyk wrodzony, urazowy, cieśniowy i degeneracyjny oraz patologiczny. Podział ten odpowiada mechanizmowi powstawania schorzenia.

• Kręgozmyk wrodzony jest wadą wrodzoną kręgu L5 i kości krzyżowej.
• Kręgozmyk urazowy powstaje z powodu uszkodzenia tylnych struktur kręgu podczas urazu, może być to niewielki uraz: poślizgnięcie się i upadek na pośladki. Bardzo często występuje u młodych sportowców - piłkarze, gimnastycy i ciężarowcy.
• Kręgozmyk cieśniowy powstaje jako rodzaj złamania zmęczeniowego cieśni łuku, z reguły bez żadnego urazu.
• Kręgozmyk degeneracyjny powstaje bez przerwania cieśni łuku i jest wyrazem procesów degeneracyjnych i niestabilności kręgosłupa, kręg górny może przesuwać się po kręgu dolnym do przodu (kręgozmyk) lub do tyłu (retrozmyk).
• Kręgozmyk patologiczny - niezwykle rzadki przypadek kręgozmyku powstającego w przypadku zmian rozrostowych w zakresie cieni łuku.

Objawy kręgozmyku

• Rozlany, promieniujący do boków i w dół do pośladków ból kręgosłupa.
• Rwa kulszowa (także obustronna) występuje rzadko. Jest raczej wynikiem rozciągnięcia korzeni nerwowych, a nie ich ucisku. Wtórnie może dojść do zwężenia kanału kręgowego i rwy kulszowej spowodowanej uciskiem korzeni nerwowych.
• Drętwienia, osłabienie czucia w zakresie nóg i krocza, brak kontroli zwieraczy.
• Zaburzenia chodu: pacjenci z zaawansowanym stopniem kręgozmyku (IV i V stopień) mogą odczuwać problem podczas chodzenia ponieważ obecność tak dużych zmian zaburza postawę ciała. Miednica znajduje się w znacznym tyłopochyleniu, czego konsekwencją jest pogłębieni lordozy lędźwiowej, i stałe ugięcie nóg spowodowane wtórnym przykurczem w stawach biodrowych i kolanowych. W wyniku tych zmian chód jest nienaturalny, sztywny, małymi krokami, na ugiętych kolanach.

Rozpoznanie kręgozmyku

Rozpoznanie kręgozmyku obejmuje wywiad i badanie lekarskie oraz badania dodatkowe. Wywiad i badanie lekarskie ukierunkowane jest na dolegliwości w plecach oraz kończynie. Zostanie zbadany sposób chodu, poruszanie się  na piętach i palcach, stabilizacja miednicy, ułożenie miednicy, obecność ewentualnych przykurczów biodrach i kolanach, siła mięśniowa kończyn dolnych, odruchy kolanowe, skokowe, obecność odruchów patologicznych.

Badania dodatkowe to zdjęcia rentgenowskie (RTG), w tym wypadku najważniejsze oraz poza tym MRI, CT, badanie gęstości kości (DEXA), w skomplikowanych przypadka zlecone zostaną jeszcze inne obrazowe i testy laboratoryjne.

Metody leczenia

W kręgozmyku leczenie zachowawcze jest tylko leczeniem objawowym. Można zastosować:

• Kinezyterapię,

• Leki przeciwbólowe - jest to tylko leczenie objawowe. Nie istnieje farmakologiczne leczenie przyczynowe kręgozmyku.
• Blokady okołokorzeniowe, nadtwardówkowe i do dysku to wstrzyknięcie leku przeciwbólowego i sterydowego. Jest to metoda zmniejszenia bólu (rwy kulszowej) i obrzęku  struktur nerwowych u pacjentów, u których nie ma poprawy po wcześniejszym leczeniu.

Leczenie operacyjne

Wskazaniem do leczenia operacyjnego są:

• nieustępujący ból pleców i rwa kulszowa,
• występowanie zaburzeń czucia, parestezje, osłabienie siły mięśniowej (opadająca stopa),
• oraz narastanie stopnia ześlizgu stwierdzane podczas kolejnych badań kontrolnych.

Operacja polega na usztywnieniu chorego segmentu kręgosłupa z tzw. repozycją kręgozmyku. W trakcie takiego zabiegu operacyjnego zawsze stosuje się tytanowe implanty celem wykonania spondylodezy tylnej. Czasem rozszerza się zabieg operacyjny o usztywnienie międzytrzonowe lub dodatkowe spondylodezę przednią. Oprócz usztywnienia, najważniejszym elementem zabiegu jest szerokie odbarczenie kanału kręgowego i korzeni nerwowych, czyli laminektomia. O ile jest to możliwe, należy wykonać repozycję zsuniętego kręgu.

Rys 3. RTG kręgozmyku po operacji: repozycja i usztywnienie na instrumentarium (wszczepy tytanowe).

W przypadku stwierdzenia kręgozmyku u pacjenta, który nie ma objawów bólowych, a jego chód jest prawidłowy oraz brak jest progresji (narastania) ześlizgu nie podejmuje się leczenia operacyjnego.

Ważne!

Po operacji kręgozmyku nie powinny być stosowane niesterydowe leki przeciwzapalne ponieważ hamują gojenie rany.

Natychmiast skontaktuj się z lekarzem jeśli:

• ból rozprzestrzenia się w dół nogi,
• występuje drętwienie, osłabienie lub mrowienie w pośladkach, genitaliach i nogach
• nie ma kontroli nad zwieraczami,
• występują trudności w oddawaniu moczu,
• występuje gorączka, niewyjaśniona utrata masy ciała lub inne objawy poważnej choroby,
• brak poprawy przez 14 dni od początku bólu,
• występują trudności z chodzeniem lub staniem,
• ból jest gorszy w nocy, albo podczas leżenia.