Rwa kulszowa jest terminem powszechnie używanym do opisania bólu kończyny dolnej, który ma swoje źródło w kręgosłupie. Istnieje wiele przyczyn bólu, który może być określony  jako rwa kulszowa. Najczęściej jest ona spowodowana uciskiem korzenia nerwowego przez przepuklinę dysku lub zmiany degeneracyjne kręgosłupa. Jeżeli dolegliwości nie ustępują po leczeniu zachowawczym, należy rozważyć leczenie operacyjne.

Rwa kulszowa jest uciążliwym i niepokojącym pacjenta objawem, jednak leczenie musi obejmować przyczynę w kręgosłupie, a nie może dotyczyć samej kończyny.

Anatomia

Nerw kulszowy jest utworzony z lędźwiowych i krzyżowych korzeni nerwowych. Jest to największy z nerwów obwodowych w organizmie. Nerw ten poprzez pośladek i tylną część uda przechodzi w kierunku łydki i stopy prowadząc sygnał do mięśni nogi oraz z powrotem, z nogi do mózgu, przewodząc sygnały czuciowe oraz ból. Nerw kulszowy zaopatruje pośladek, tylno-boczną część uda, podudzia i stopę. Stąd ból w tej okolicy określany jest jako rwa kulszowa. W rękach ból ten nazywany jest “rwa ramienna”.

Przyczyny rwy kulszowej.

U osób pomiędzy 30-50 rokiem życia najczęstszą przyczyną rwy kulszowej jest dyskopatia lędźwiowa, natomiast powyżej 50-60 roku życia choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa.

Rwa kulszowa może także występować w tak zwanych „poważnych patologiach kręgosłupa” – tzw. „czerwone flagi”: nowotwory i zapalenie krążka międzykręgowego (spondylodiscitis).

Częste przyczyny rwy kulszowej

• Przepuklina dysku,
• Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa,
  •  proces degeneracyjny dysku,
  •  zwężenie kanału kręgowego,
  •  skolioza degeneracyjna,
• Kręgozmyk

Rzadkie

• Złamania kręgosłupa, szczególnie złamania osteoporotyczne czyli kompresyjne,
• Guzy nowotworowe kręgosłupa,
• Guzy i choroby przestrzeni zaotrzewnowej oraz schorzenia ginekologiczne,
• Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
• Choroby stawów biodrowych,
• Zespół mięśnia gruszkowatego,

Bardzo rzadkie

• Choroby stawów krzyżowo-biodrowych,
• Polineuropatia - najczęściej polineuropatia cukrzycowa,
• Bóle w początkowym stadium tzw chorób demielinizacyjnych (stwardnienie rozsiane i stwardnienie zanikowe boczne),
• Fibromialgia,
• Inne.

Objawy rwy kulszowej

Przeszywający, promieniujący ból do kończyny dolnej. Mrowienie, pieczenie lub drętwienie od pośladka w dół do stopy. Skurcze mięśni uda i goleni, osłabienie mięśni, szczególnie tzw. stopa opadająca, zniesienie odruchów kolanowych i skokowych.

Rozpoznanie rwy kulszowej

Rozpoznanie i diagnostyka różnicowa rwy kulszowej obejmują wywiad i badanie lekarskie oraz badania dodatkowe. Wywiad i badanie lekarskie ukierunkowane jest na dolegliwości w plecach oraz kończynie. Zostanie zbadany sposób chodu, poruszanie się  na piętach i palcach, stabilizacja miednicy, siła mięśniowa kończyn dolnych, odruchy kolanowe, skokowe, obecność odruchów patologicznych.

Badania dodatkowe to zdjęcia rentgenowskie (RTG), MRI, CT, badanie gęstości kości (DEXA), w skomplikowanych przypadkach zlecone zostaną jeszcze inne badania radiologiczne, konsultacje medyczne i testy laboratoryjne.

Leczenie rwy kulszowej

Przede wszystkim należy odpowiedzieć na pytanie co jest przyczyną bólu i w zależności od postawionej diagnozy stosować odpowiednie leczenie.

• W przypadku choroby dyskowej należy zastosować leczenie ruchem (ćwiczenia McKenziego) lub operację, gdy leczenie nieoperacyjne jest nieskuteczne.
• W chorobie zwyrodnieniowej kręgosłupa zazwyczaj stosuje się ćwiczenia zgięciowe kręgosłupa, rzadziej leki przeciwbólowe, leki wspomagające regenerację struktur nerwowych, oraz gdy leczenie zachowawcze jest nieskuteczne zabieg operacyjny.
• W przypadku objawowego kręgozmyku leczeniem z wyboru jest operacja.
• Zapalenie krążka międzykręgowego i nowotwory są zawsze wskazaniem do leczenia operacyjnego.

80% osób, które cierpią z powodu rwy kulszowej, odzyska w pełni sprawność bez operacji.

Jeżeli kinezyterapia oraz leczenie farmakologiczne i blokady są nieskuteczne należy pomyśleć o leczeniu operacyjnym. Operację należy rozważyć wcześniej gdy pogłębiają się objawy bólowe i pojawia się osłabienie mięśni, stałe drętwienie i osłabienie czucia w kończynie lub zwieraczach.

Typowe zabiegi to mikrodyscektomia, laminektomia i usztywnienie kręgosłupa. Wybór metody zależy od konkretnej przyczyny bólu i zaawansowania choroby.

Natychmiast skontaktuj się z lekarzem jeśli:

• ból rozprzestrzenia się w dół nogi,
• występuje drętwienie, osłabienie lub mrowienie w pośladkach, genitaliach i nogach
• nie ma kontroli nad zwieraczami,
• występują trudności w oddawaniu moczu,
• występuje gorączka, niewyjaśniona utrata masy ciała lub inne objawy poważnej choroby
• brak poprawy przez 14 dni od początku bólu,
• występują trudności z chodzeniem lub staniem,
• ból jest gorszy w nocy, albo podczas leżenia.