Zwężenie kanału kręgowego w lędźwiowym odcinku kręgosłupa jest jedną z najczęstszych przyczyn bólu pleców i rwy kulszowej i jest jednym z głównych powodów dla którego pacjenci szukają dokładnej  diagnostyki i podejmują leczenie. Zwężenie kanału kręgowego jest chorobą znacznie pogarszającą  jakość życia.

Przyczyny stenozy kanału kręgowego

Zwężenie kanału kręgowego  może wystąpić w dowolnym odcinku kręgosłupa,jednak najczęściej występuje w odcinku lędźwiowym, rzadziej w szyjnym, a w odcinku piersiowym występuje sporadycznie.

Zazwyczaj do zwężenia kanału kręgowego prowadzą procesy degeneracyjne w przebiegu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa – “zużycia” kręgosłupa. Rzadkimi przyczynami stenozy są złamania, proces zapalny i guzy kręgosłupa.

• Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa,
• Choroba degeneracyjna dysku,
• Przepuklina dysku,
• Kręgozmyk,
• Urazy,
• Guzy kręgosłupa,
• Wrodzony wąski kanał kręgowy,
• Zwężenie kanału kręgowego w przebiegu dysplazji (wrodzonych chorób tkanki łącznej),
• Przebyte operacje kręgosłupa,
• Choroby reumatoidalne,
• Zwapnienie więzadeł kręgosłupa,
• Inne.

Częste przyczyny stenozy kanalu kręgowego.
Od lewej: przepuklina dysku, degeneracyjne uszkodznie dysku, kręgozmyk.

Objawy

Objawy związane są bezpośrednio z uciskiem struktur nerwowych w kanale kręgowym lub otworach międzykręgowych.

• Ostry lub przewlekły ból w dolnej części pleców, który nasila chodzenie, ruch, i  wyprostne pozycje kręgosłupa,
• Ograniczona ruchomość kręgosłupa,
• Rwa kulszowa: bardzo siny, ból do nogi lub stopy, szczególnie podczas chodzenia,
• Pieczenie, mrowienie i drętwienie nogi lub w okolicy krocza,
• W ciężkich przypadkach osłabienie nogi (niedowład), opadanie stopy i utrata kontroli nad zwieraczami.
• Objawy nasilają się w pozycjach wyprostnych i podczas chodzenia - chromanie neurogenne.

Trudności z chodzeniem - chromanie neurogenne

Podczas chodzenia występuje ból krzyża i rwa kulszowa. Jest to chromanie neurogenne, które różni się od chromania naczyniowego. Aby ból ustąpił, pacjent musi usiąść, pochylić się, przykucnąć. Inne pozycje nie przynoszą ulgi. Jest to jeden z najbardziej charakterystycznych objawów zwężenia kanału kręgowego i otworów międzykręgowych.

Rozpoznanie stenozy kanału kręgowego

Rozpoznanie i diagnostyka różnicowa zwężenia kanału kręgowego obejmuje wywiad i badanie lekarskie oraz badania dodatkowe.

Wywiad i badanie lekarskie ukierunkowane jest na dolegliwości w plecach oraz kończynach. Zostanie zbadany sposób chodu, poruszanie się  na piętach i palcach, stabilizacja miednicy, siła mięśniowa kończyn dolnych, odruchy kolanowe, skokowe, obecność odruchów patologicznych.

Badania dodatkowe to badanie MRI, RTG, CT, badanie gęstości kości (DEXA), w skomplikowanych przypadkach zlecone zostaną jeszcze inne badania obrazowe,  konsultacje medyczne i testy laboratoryjne.

Leczenie

Dolegliwości bardzo obniżają komfort życia pacjentów i przez to wymagają leczenia.

Leczenie zachowawcze

jest z reguły leczeniem objawowym i rzadko przynosi stałą poprawę.

• Kinezyterapia. W przypadku choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa zazwyczaj sprawdza się powtarzany ruch zgięcia fleksji - zgięcia tułowia do przodu.
• Trakcje - w chorobie zwyrodnieniowej kręgosłupa bardzo rzadko stosowane.
• Leki przeciwbólowe stosowane w celu zmniejszenia bólu - jest to tylko leczenie objawowe, brak jest substancji działających przyczynowo. W tym przypadku można zastosować serię leków niesterydowych przeciwzapalnych lub steroidów. Nie istnieje farmakologiczne leczenie przyczynowe zwężenia kanału kręgowego.
• Blokady okołokorzeniowe, nadtwardówkowe i do stawów międzykręgowych to wstrzyknięcie leku przeciwbólowego i sterydowego. Jest to metoda zmniejszenia bólu (rwy kulszowej) i obrzęku  struktur nerwowych u pacjentów, u których nie ma poprawy po wcześniejszym leczeniu.

Leczenie nieoperacyjne pozwala kontrolować ból, jednak nie ma wpływu na dystans chromania neurogennego i balans tułowia.

Leczenie operacyjne

Jeśli pomimo leczenia objawy utrzymują się i nadal pogarszają komfort życia pacjenta należy rozważyć leczenie operacyjne.

Wskazaniem do leczenia operacyjnego jest:

• nieustępujący ból pleców i rwa kulszowa,
• stałe drętwienie, osłabienie czucia w zakresie nóg i krocza, brak kontroli zwieraczy, opadająca stopa.
• ból w czasie chodzenia (chromanie neurogenne),
• pochylenie sylwetki do przodu podczas chodzenia.

Schemat laminotomii: usunięta tylna ściana kanału kręgowego
z pozostawionymi stawami międzywyrostkowymi.

Operacja polega na odbarczeniu struktur nerwowych oraz usztywnieniu chorego segmentu kręgosłupa. Najważniejszym elementem zabiegu jest laminektomia, czyli szerokie odbarczenie kanału kręgowego i korzeni nerwowych. Często stosuje się wszczepy metalowe (instrumentarium transpedikularne) celem wykonania usztywnienia tylnego. Czasem rozszerza się zabieg operacyjny o usztywnienie międzytrzonowe.

Schemat laminektomii: usunięta tylna ściana kanału kręgowego
wraz ze stawami międzywyrostkowymi. Wymagana stabilizacja z implantami.

Najczęstszą operacją zwężenia lędźwiowego jest laminektomia, podczas której usuwana jest  tylna ściana kanału kręgowego, tworząc więcej przestrzeni w kanale kręgowym dla nerwów. Jeśli usuwana jest tylko część tylnej ściany zabieg ten nazywa się laminotomia. usunięcie przepukliny dysku degeneracyjnego to dyscektomia. Czasami istnieje potrzeba poszerzenia otworów międzykręgowych (miejsce, przez które korzenie nerwowe opuszczają kanał kręgowy) - to foraminotomia.

Wielopoziomowa stabilizacja transpedikularna (przeznasadowa).

Operacja usztywnienia kręgosłupa może zostać wykonana przy użyciu technik minimalnie inwazyjnych, co zmniejsza urazy tkanek, i umożliwia wcześniejszy powrót do zdrowia. Jeśli usztywnienie kręgosłupa będzie konieczne to zostanie to dokładnie omówione z pacjentem.

Po operacji pacjent z reguły wstaje w tym samym dniu i jest wypisywany do domu kilka dni później. W międzyczasie prowadzona jest pielęgnacja rany, a pacjent  jest usprawniany przez fizjoterapeutów. Pobyt  w szpitalu to około 7 dni.

Podsumowując: Zabiegi operacyjne wykonywane są w celu poprawy komfortu życia pacjentów poprzez odbarczenie uciśniętych struktur nerwowych oraz ustabilizowanie kręgosłupa.

Ważne! Po operacji choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa nie powinny być stosowane niesterydowe leki przeciwzapalne ponieważ hamują gojenie rany.

Natychmiast skontaktuj się z lekarzem jeśli:

• ból rozprzestrzenia się w dół nogi,
• występuje drętwienie, osłabienie lub mrowienie w pośladkach, genitaliach i nogach
• nie ma kontroli nad zwieraczami,
• występują trudności w oddawaniu moczu,
• występuje gorączka, niewyjaśniona utrata masy ciała lub inne objawy poważnej choroby
• brak poprawy przez 14 dni od początku bólu,
• występują trudności z chodzeniem lub staniem,
• ból jest gorszy w nocy, albo podczas leżenia.